Het dorpje Willige Langerak behoorde sinds 1 januari 1943 tot de gemeente Lopik. In 1970 werd het dorp echter bestuurlijk opgesplitst. Het werd niet alleen verdeeld over twee gemeentes, maar ook over verschillende provincies. De oorspronkelijke dorpskern, aan de westkant, met de eeuwenoude kerk, werd aan Schoonhoven in de provincie Zuid-Holland toegevoegd. Sinds januari 2015 hoort dit deel met Schoonhoven tot de nieuwgevormde gemeente Krimpenerwaard. Het oostelijke deel waar de vroegere scholen stonden en de wiel ligt, bleef bij Lopik en daarmee bij de provincie Utrecht.
De in 1975 opgerichte buurtvereniging verbindt de twee kernen weer met elkaar.

Geschiedenis van Willige Langerak
De eerste vermelding van Willige Langerak dateert uit een akte van 1272.  Het grondgebied van Willige Langerak ten noorden van de Lek en dat van de gemeente Langerak ten zuiden van de Lek, vormden samen de heerlijkheid Langerak. De naam is ontleend aan het “lange rak”, het rechte deel van de Lek ter hoogte van het dorp. Rond de kerk vormde zich een kernbebouwing met verschillende huizen. Het westelijk, huidige Lopikse, deel kenmerkt zich door lintbebouwing van boerderijen langs de Lekdijk.

In 1595 vond een grote dijkdoorbraak plaats. Het water dat met grote kracht door de dijk stortte, sloeg een groot gat in de grond en vormde een wiel. Deze wiel, ter hoogte van de Graaf Floris IV weg, met een fraaie waterplas bestaat nog steeds. Inwoners noemen deze plas ook wel de Waai, de Waaikuil of ’t Gat.

In het rampjaar 1672 gaf de Prins van Oranje opdracht de Hollandse waterlinie ten oosten van Schoonhoven gereed te maken om de oprukkende Franse troepen onder Lodewijk XIV een halt toe te roepen. Ondanks het heftige verzet van de boeren, die in groten getale, gewapend met hooivorken, naar de dijk waren gekomen, werd de dijk op drie plaatsen doorgestoken.
Vervolgens werd alle bebouwing van Willige Langerak, inclusief (de toren van) de kerk afgebroken of in de as gelegd om een vrij schootsveld voor de vestingstad Schoonhoven te realiseren. De waterlinie hield stand. Het hart van Holland was beschermd, maar de ellende voor de bevolking van Willige Langerak was groot met al het land langdurig onder water. 

Ook in de 18de eeuw werd het dorp geteisterd door verschillende dijkdoorbraken (dit keer door natuurlijke oorzaken), de runderpest en opnieuw een aanval van de Fransen, die dit keer niet door de waterlinie tegengehouden werden. Door de strenge vorst was het water bevroren en kon het leger de ijsvlaktes gewoon oversteken.

Door inklinking werden de gronden steeds minder geschikt voor akkerbouw. Boeren gingen over op veeteelt met wei en hooiland. Op de natte gronden van Willige Langerak waren veel grienden. Vaak combineerden telers dit met fruitteelt, omdat het seizoenswerk van de fruit- en griendcultuur goed op elkaar aansloot. Voor het werk in de grienden waren veel arbeiders nodig, die daardoor talrijk waren in Willige Langerak. Daar kwamen nog grondwerkers bij voor dijkwerkzaamheden en afgravingen in de uiterwaarden. Ook de visserij speelde een belangrijke rol. In Willige Langerak werd onder meer zalm gestoken. Daarnaast kende het dorp een middenstand met timmerlieden, metselaars, klompenmaker, smid en bakker.

Bijzonder in Willige Langerak

Nederlandse Hervormde Kerk, Montignylaan 18 – gemeente Schoonhoven
Het karakteristieke witte kerkje, dat op een verhoging is gebouwd, wordt voor het eerst genoemd in 1272. Het huidige gebouw dateert uit de 18de eeuw. De toren dateert uit 1627. De toren had ook een functie als verdedigingswerk, waartoe een aantal schietgaten zijn aangebracht die nu nog zichtbaar zijn.

Voormalige openbare lagere school, Tiendweg 28 en 30
In 1875 wordt door de burgemeester van Willige Langerak, S.I. van Nooten, de eerste steen gelegd voor de bouw van de onderwijzerswoning. Het daarachter gelegen schoolgebouw had maar één klaslokaal, maar in 1984 werd een schot geplaats om twee lokalen te vormen.

De School met de bijbel ‘Immanuel’ , huidig Buurthuis ’t Wilgegat, Graaf Floris IV weg 2
Op de gevel prijkt nog steeds de naam ‘School met de Bijbel’. De eerste steen is gelegd door Ds. A.J. Hoekzema op 19 mei 1926. De school werd in 1990 gesloten. Het gebouw is nu in gebruik als buurthuis van de buurtvereniging.

De Wielewaal, Tiendweg 26
Deze boerderij is gebouwd in 1904. De boerderij heeft een belangrijke rol gespeeld in de vluchtlijn voor geallieerde piloten in de Tweede Wereldoorlog. Op de boerderij ving de familie Rijneveld soldaten op. Ze konden hier wachten tot de omstandigheden gunstig genoeg waren voor de overtocht over de Lek, naar het zuiden, die altijd alleen ’s nachts bij bewolkt weer kon plaatsvinden. Bij de boerderij is nu het Natuurmuseum de Wielewaal gevestigd.

Dijkmagazijn, Lekdijk West 85, Willige Langerak
Oorspronkelijk was de kleiterp -waarop nu het dijkmagazijn staat- een onderdeel van de vesting Schoonhoven. Het was een vooruitgeschoven verdedigingspost met Batterij waarop een stuk geschut kon worden geplaatst. Naderende vijandelijke troepen op het rechte dijkvak en schepen op de Lek konden vandaar onder vuur worden genomen. In 1858 is het perceel aangekocht door het ‘Hoogheemraadschap van den Lekdijk Benedendams en van den IJsseldam’. Dit dijkwaterschap had vier dijkmagazijnen langs de Lekdijk. In deze magazijnen waren voorheen materialen opgeslagen om bij gevaarlijk hoog water op de Lek noodmaatregelen aan de dijk te kunnen uitvoeren. Dit waren bijv. zandzakken, kruiwagens, schoppen, palen, planken en lampen.

Leuk om te doen in Willige Langerak

• In de omgeving van Willige Langerak zijn mooie wandel- en fietsroutes. Op de Lekdijk West ter hoogte van de nummers 70-74 kun je in het voorjaar ooievaars zien nestelen, zowel op nesten binnendijks (op palen van hooischuren) als buitendijks (in de bomen). Iets verderop langs de dijk kom je bij het aardkundig monument De Bol, waar je een wandeling kunt maken.

• Bij tochtjes in de omgeving is Willige Langerak een goede pleisterplaats. Je kunt hier even wat drinken of eten bij De Wilgensprong of op het terras van De Wielewaal. Bij De Wielewaal kun je het natuurmuseum bezoeken. In de bijbehorende klompenwinkel kun je terecht voor klompen, touw en veel meer.